W poradniku przedstawiam różne zagadnienia w kolejności takiej jakbyś grał. To znaczy najpierw ustawienia rozgrywki, kreator postaci potem co robić na początku gry i w czasie pokoju, następnie opiszę jak dobrze dowodzić swoją armią podczas wojny, jakie decyzje podejmować itp. Na sam koniec przedstawię Ci różne sposoby, które znacznie zwiększą potencjał Twojej armii jednak będą wymagały one sporo nakładów pracy. Zakładam, że jeśli już czytasz ten poradnik to znasz już podstawy tej gry i nie muszę Ci ich tłumaczyć. Jeśli jednak jesteś całkowicie nowy to najpierw zobacz parę poradników na youtube, przejdź samouczek, zagraj ze dwie gry (najlepiej raz jako państwo plemienne raz jako feudalne) i wtedy wróć. W przeciwnym razie istnieje ryzyko, że wyciągniesz z tego poradnika bardzo mało. Niektóre zagadnienia będą mogły wydawać Ci się zbędne i być może będziesz chciał pominąć ich czytanie. Jednak odradzam to Tobie gdyż w tematy są dosyć wymieszane i niechcący możesz pominąć jakąś interesującą informację.

Aby rozgrywka była przyjemna, a przede wszystkim żeby uniknąć border gore ustaw w zasadach gry następujące rzeczy Niepodległość Eksklaw - Total
Zasięg Dyplomatyczny - restricted
Regionalne herezje - strict
Jeśli nie chcesz zmierzyć się co chwilę z różnymi frakcjami to ustaw stabilność na wyższą albo skrajną.

Skoro jednak czytasz ten poradnik to zakładam, że możesz nie chcieć iść na łatwiznę dlatego w dalszej części poradnika będziesz mógł się dowiedzieć jak przeciwdziałać frakcjom.













Zazwyczaj będziesz grał historycznymi postaciami, ale od czasu do czasu ciekawie jest zagrać własną. Pokażę Ci klika sztuczek które pozwolą Ci osiągnąć jak najlepszą postać mieszczącą się w limicie 400 punktów (jeśli go przekroczysz nie będziesz mógł zdobywać osiągnięć). Omówię to na przykładzie postaci tworzonej pod wojskowość.

Pomijam kwestie kosmetyczne takie jak wygląd nazwa, dynastia itp. Możesz się spróbować pobawić trochę z wyglądem, dać swojej postaci np. jakiś fajny zarost.








Zacznę góry, stwórz heteroseksualnego mężczyznę, wiarę ustaw najlepiej taką jaka dominuje w kraju, którym chcesz rządzić, ale to nie jest żadna reguła.
Wiek ustaw na 16 lat, gdyż żeby tworzyć starsze postacie trzeba wydać dodatkowe punkty. 16 lat jest najbardziej optymalną liczbą gdyż możesz wyznaczyć Twojej postaci od tego wieku edukację + płacisz 27 punktów mniej w porównaniu do tego gdybyś dał domyślny wiek (25 lat) ogólnie jedyną różnicę jaką wprowadzi wiek poza tym, że pograsz krócej jako ta postać, to to, że będziesz na start miał do wydanie kilka punktów ze stylu życia. Jeśli jednak zdecydujesz się na starszą postać (>18) to nie zapomnij dać mu fajnego wąsa. Nie cwaniakuj z wagą, ustaw ją po środku, lekko ją zmieniaj tylko gdy dasz postaci cechę comfort eater albo inappetic (comfort eater jest lepsze, chyba, że byś robił postać pod zarządzanie to nie). Wówczas zmień wagę w przeciwną stronę do cechy, żeby postać miała lekki zapas zanim będzie się borykała z problemami zdrowotnymi.
Reszty nie będę opisywał po prostu dam Ci tego zdjęcie. Jest to chyba jeden z najlepszych możliwych zbalansowanych buildów pod wojsko. Zbalansowane zazwyczaj są lepsze niż takie hardkorowe gdzie masz 30 punktów w martail, najlepsze cechy dowódcy, a w reszcie 0. Taką postacią jaką Ci pokazałem zarówno bez problemu zdominujesz całą swoją okolicę, dzięki legendary blademaster będziesz się cieszył lepszym zdrowiem, 5 punktów w zarządzaniu zwiększy twój limit domen o 1 oraz zamiast -16% z podatków będzie -6%.


Jeśli chcesz jeszcze zwiększyć umiejętności wojskowe twojej postaci to daj jej więcej cech, które odejmują punkty. Wybieraj jednak tylko takie, które nie odejmują twojej postaci umiejętności
wojskowych ponadto raczej nie wybieraj cech, które dają minusy do zdrowia, unikaj też tych złych cech, które są dziedziczne. jeśli chcesz absolutnie maksymalnie wycisnąć cały potencjał kreatora to skorzystaj z powyższej rady oraz ustaw żeby twoja postać miała 0 lat. W ten sposób oszczędzisz 120 w porównaniu gdybyś ustawił 16 i dal edukację czterogwiazdkową. Popatrz na tym zdjęciu jak zrobiłem w ten sposób postać pod wojsko.
Stworzyłem postać ją zgodnie z powyższą zasadą.
jak widzisz wyszło tak naprawdę na to, że cechy są takie same jak w poprzednim buildzie tylko, że dodałem te cechy, które odejmują punkty oraz dałem cechę geniusz i zeaolus, a także zabrałem cechę berserker. Dzięki cesze geniusz gdy nasza postać będzie miała 16 lat nawet jeśli otrzyma jednogwiazdkową edukację to wyjdzie na zero, tak samo jakby od razu miało czterogwiazdkową, ale nie był geniuszem. W rzeczywistości będzie tak, że dostaniesz dwu czy trzygwiazdkową edukację i będzie na plus w porównaniu jakbyś to zrobił normalnie. Zapewne zauważysz, iż dałem mojej postaci na dole zero punktów do umiejętności, jest to spowodowane tym, że gdy w takiej młodej postaci dasz te punkty umiejętności to ona i tak ich nie dostanie. Te punkty, które tam wyklikałeś liczą się bazowe (gdybyś najechał u postaci to by ci się wyświetliła taka lista i tam by było napisane base: np. 15 ). Postacie z wiekiem 0 mają punktów bazowych z automatu zero, więc to by nic nie dało. Raz bałem zero letniej postaci w po 100 punktów do wszystkiego, gdy była dorosła miała ich może po 30 maksymalnie. Być może jest spowodowane tym, że musiałaby mieć genialnego opiekuna też z punktami na podobnym poziomie. Tak czy inaczej uważam, że nie należy się dawać zero letniej postaci w kreatorze tych punktów umiejętności (oczywiście zakładając, że trzymamy się tego limitu 400 punktów.), jest to zwyczajna strata lepiej zainwestować w jakieś fajne cechy.





Na koniec ogólnie dodam tylko, iż jeśli wiesz, że będziesz dużo walczyła z państwami o wierze wrogiej do twojej to koniecznie daj jej cechę holy warrior.
Ponadto jeśli będziesz grał państwem plemiennym to koniecznie daj postaci cechę arrogant i impatient, znacznie zwiększą one prestiż Twojej postaci. Możesz także jej dać inne cechy zwiększające prestiż, a także możesz dać parę więcej punktów w dyplomacje. A po za tym to nigdy nie dawaj w kreatorze żeby postać miała już żonę, bo zawsze dają jakąś słabą.

W tej sekcji i następnych kilku przedstawię zagadnienia w które będziesz się angażował już po samym starcie gry, do których i tak będziesz później wracał w trakcie grania.

Lifestyle

Jeśli gramy pod wojsko to głównym naszym źródłem z którego będziemy czerpać będą perki z drzewek z lifestyle. Dlatego trzeba wiedzieć w jakiej kolejności należy je wybierać, a także jaki focus wybrać. Poniżej ponumerowałem w jakiej kolejności moim zdaniem należy je wybierać.
Pierwsze cztery perki są bardzo dobre, po nich twoi rycerze będą ponad dwukrotnie silniejsi (+75% efektywności i + 4 rycerzy), oraz dostaniesz bardzo przyjemny bonus do dowodzenia +5 advantage co się przekłada na +10 % obrażeń całej twojej armii, którą będziesz dowodził oraz - 20% przyjacielskich ofiar śmiertelnych, do +4 waleczności i zmniejszone ryzyko dowodzenia armią.
Te bonusy są potężne dlatego najlepiej je wybierać na początek
później Serve the crown żeby twoje ziemie oraz tereny które podbijesz miały wysoką kontrolę, a skoro grasz pod wojsko to dużo będziesz miał takich nowo podbitych terenów z niską kontrolą.
Jednak jeśli nie zamierzasz robić wielkich podbojów, a państwo masz stabilne to śmiało możesz ten jeden perk pominąć i wrócić do niego jak zrobisz już cale drzewko strategist.
Później w mojej kolejności jest całe drzewko strategiczne tam gdzie jest 7/9 oznacza, że możesz wybrać to albo to zależnie od twoich men-at-armsów. Lewa strona jest bardziej pod kawalerie, a druga pod piechotę, wybierz to czego masz więcej. Gdy skończysz całe lewe drzewko to kontynuuj
drzewko nadzorcy, zacznij od lewej strony gdyż jest po prostu lepsza. Raczej nie będziesz żył na tyle długo żeby skończyć środkowe drzewko, ale gdyby Ci się to udało to na koniec zostały Ci najgorsze perki. Perk 23,24,25 dotyczy relacji z kobietami. Natomiast perk 26 bez połączenia z innych bonusami do zawierania pokoju jest trochę usseless ( w dalszej część przy okazji omawiana radzenia sobie z frakcjami wrócimy do tego perku, bo może mieć bardzo ciekawe zastosowanie). Jeśli chodzi o perk 27 to jest dobry szczególnie dla władców plemiennych, ale jego największym minusem jest to, że żeby się do niego dokopać trzeba odblokować 3 bezużyteczne perki. W sumie to jeszcze perk 25 który daje +25% do umiejętności od żony jest fajny (to się może przełożyć na 2 lub 3 punkty, ale do pozostałych 2 ciężko znaleźć sensowne zastosowanie.

Jedną z pierwszych rzeczy, którą robi się po rozpoczęciu gry jest ustawienie najlepszych członków rady. Opiszę Ci, które zadania najlepiej jest wybierać dla marszałka, zacznę od góry.
Manage Royal Guards - warto ustawiać gdy potrzebujesz zmniejszyć szanse powodzenia wrogiego spisku przeciwko Tobie.
increase control in county - gdy potrzebujesz szybko zwiększyć kontrolę w konkretnej prowincji.
Train Commanders - gdy masz mało poborowych a dużo dobrych rycerzy i men-at-armsów oraz gdy potrzebujesz znaleźć nowych rycerzy żeby ich zrekrutować.
Organize Army - gdy masz słabych rycerzy i men-at-armsów oraz gdy potrzebujesz zmniejszyć utrzymanie armii (zmniejsza to utrzymanie tylko poborowych gdy są wystawieni, bo gdy nie są to nic za nich nie płacisz)
Zatem skąd wiedzieć co będzie bardziej opłacalne organize army czy train commanders, a może manage royal guards? Aby stwierdzić co w danym przypadku będzie najlepsze będziemy porównywać te 3 zadania na podstawie sumy obrażeń i wytrzymałości którą dadzą naszej armii. Można to obliczyć na podstawie poniższych wzorów,





MRG to jest Manage royal guards
TC to jest train commander
OA to jest oragnize army
m = umiejętności wojskowe marszałka podzielone przez 100
L= Liczba Twoich poborowych
d= BAZOWE obrażenia twoich wszystkich men-at-armsów
t= BAZOWA wytrzymałość twoich wszystkich men-at-armsów
S=suma waleczności wszystkich naszych rycerzy. Oczywiście chodzi tylko o tych rycerzy, którzy walczą w naszej armii, a nie całą listę dostępnych rycerzy.

Teraz pokrótce wytłumaczę Ci skąd to wszystko się wzięło itp. Ciężko Ci to będzie zrozumieć jeśli nie znasz podstaw matematyki i podstaw ck3, ale zawsze warto spróbować.

jeśli chodzi o "m" - poszczególne zadania dają bonusy o określony procent w oparciu o punkty umiejętności marszałka, ile punktów wojskowości ma marszałek tyle da procent bonusu. Np 20 punktów umiejętności = 20 % bonusu 1%= 1/100 zatem musimy podzielić punkty umiejętności przez 100 20/100=0,2 wynik w takiej postaci bardzo nam uprości późniejsze obliczenia

"d" oraz "t" te dwie wartości są nam potrzebne gdyż własnie nich dotyczy zadanie train commander. Jak jak je dobrze obliczyć? Po prostu dla każdego rodzaju men-at-armsów mnożysz ich BAZOWE obrażenia razy tyle ile ich jest (jeśli nie użyjesz bazowej wartości ,a zamiast tylko takiej na którą na którą wpłynęły różne premie to wyjdzie CI fałszywy wynik). Np masz jeśli 500 armoder footman i 400 łuczników to mnożysz bazowe obrażenia armored footmanów * 500 i tak samo z łucznikami czyli 32*500 + 25*400= 26000. Na tej samej zasadzie liczymy toughness.

"S" suma waleczności jest potrzebna do tego aby obliczyć łączną liczbę obrażeń i wytrzymałości twoich rycerzy. Aby to obliczyć po prostu dodaj do siebie waleczność wszystkich twoich rycerzy Oczywiście bierzemy pod wyłącznie tylko tych którzy, którzy służą w naszej armii, a nie tylko widniejących na twojej liście, że są dostępni. To znaczy, że jeśli masz 12 rycerzy to nie możesz nagle policzyć waleczności od np. 25 rycerzy, bo tyle masz na liście do wyboru, mam nadzieję, że rozumiesz o co chodzi. Po prostu jeśli masz przykładowo 10 rycerzy to pierwszym dziesięciu od góry rycerzom od góry ustaw że zmuszasz ich żeby byli rycerzami, wtedy będziesz miał pewność, że dobrze liczysz i, że masz najlepszych możliwych rycerzy w armii.

"L" liczba twoich poborowych, potrzebna przy wzorze na zadanie "oraganize army"


MGR = 2*m * 110*S 2m dlatego gdyż procenty bonusu w MRG są podwojoną liczbą punktów umiejętności marszałka. 110S dlatego, że jeden punkt waleczności daje 100 obrażeń oraz 10 wytrzymałości a że my sumujemy obrażenia i wytrzymałość to wychodzi 110. 110 mnożymy przez sumę waleczności wszystkich naszych rycerzy czyli przez S

TC = m (d+t) + m * 110 *S
Zawsze pamiętaj o kolejności działań w matematyce, (ogólnie to najpierw działania są w nawiasach potem potęgowanie i pierwiastkowanie potem mnożenie i dzielenie, a potem dodawanie i odejmowanie). Żebyś przypadkiem nie dodał tego co wyjdzie z m(d+t) do m i potem pomnożył przez 110S, bo wyjdą Ci totalne głupoty.
m(d+t) bo zadanie train commander zwiększa obrażenia i wytrzymałość Twoich men-at-armsów
czyli m*d + m*t można to krócej zapisać jako m * (d+t) (na podstawie zasady rozdzielności mnożenia względem dodawania).

OA = (m+0,01) * L * 20

(m+0,01) gdyż te zadanie w przeciwieństwie do innych daje bazowo +1% 1%=0,01. Czyli jeśli masz marszałka 20 punktowego to będziesz otrzymywał 21%.
Ten procent mnożymy przez L, ponieważ to zadanie zwiększa liczbę poborowych o dany procent.
a na końcu mnożymy to przez 20, ponieważ każdy poborowy ma 10 obrażeń i 10 wytrzymałość 10+10=20 . Generalnie można by te zadania marszałka rozpatrywać pod kątem obrażeni i wytrzymałości osobno, ale komu to potrzebne, tak jest łatwiej i szybciej.



Pamiętaj, że bonusy z zadań marszałka rosną o 1 % co miesiąc do wartości maksymalnej, a nie, że od razu jest maksymalna (oprócz organize army, tam od razu jest wartość maksymalna). Dlatego często np. w trakcie wojny jeśli masz już maksymalną liczbę procentów z np Manage Royal guards, które by było mniej opłacalne dla Ciebie, to może się nie opłaca zmieniać na train commander. Podobnie może być z organize army mimo, iż w tam zawsze jest od razu maksymalna wartość, po prostu będzie musiało trochę czasu minąć zanim poborowi się zbiorą.

Posiadanie radnych i rycerzy z wysokimi punktami jest bardzo przydatne, ale też drogie. Nie jest to nie wiadomo jak drogie, ale jednak trochę kosztuje. Szczególnie, że można ich mieć za darmo.

1 sposób: Poprzez małżeństwa. Korzystamy z mechaniki takiej, że jeśli twój dworzanin poślubi kogoś to ta osoba dołączy do twojego dworu. Oczywiście filtrujesz małżonków według konkretnej pożądanej przez Ciebie umiejętności. Pamiętaj też, że musisz dobierać małżonków dobrej płci. To znaczy, że jeśli potrzebujesz rycerza, a twoja kultura pozwala tylko mężczyzną być rycerzami, to wówczas musisz oczywiście szukać mężczyzny z wysoką walecznością, a nie kobiety. Tak samo to wygląda z radnymi (poza mistrzem intryg), jeśli twoja wiara ma w doktrynie dominację mężczyzn. Uwaga, jeśli będziesz wydawał za mąż kobietę to koniecznie ustaw aby to było małżeństwo matrylinearne, a u mężczyzn zawsze musisz dawać normalne. W przeciwnym wypadku nie zyskał byś dworzanina a stracił, bo przeniósłby się na dwór małżonka.

2 sposób: Nadawanie zbędnej ziemi. Skorzystamy z tego, że wasale również mogą być twoimi radnymi oraz rycerzami (radnymi bez zawsze bez względu na płeć, ale rycerzami już nie) Jeśli np. podbijesz jakiś kraj i dostałeś ziemie, których nie chcesz, bo są np słabe albo wykraczają Ci poza limit domen, to klikasz na tą ziemię potem naciskasz "nadaj tytuł" w filtrach ustawiasz taką postać której potrzebujesz i dajesz jej tytuł. Staje się ona twoim wasalem dzięki czemu może być rycerzem albo radnym.
Możesz też zobaczyć czy nie masz w więzieniu kogoś z wysokimi punktami umiejętności, jeśli będzie taki to wynegocjuj z nim, że go wypuścisz w zamian za dołączenie do twojego dworu.

Ogólnie to warto dążyć do tego aby posiadać jak najwyższy główny tytuł, poza tym, że daje to sporo renomy dynastii i prestiżu, ale także masz większy limit rycerzy
Imperium - +8 rycerzy
Królestwo - +7
Księstwo - +6
Hrabstwo - +5
zwiększoną liczbę rycerzy da ci także wysoki poziom sławy.

Ogólnie to musisz dbać o rycerzy, bo jeden rycerz z walecznością 30 przy skuteczności 200% zadaje tyle obrażeń co 600 porborowych ( 1 punkt waleczności = (100 obrażeń + 10 wytrzymałości) * %skuteczności rycerzy ) Pamiętaj żeby klikać że zmuszasz ich żeby byli rycerzami, ale twojemu następcy jeśli jest dobry to zabroń bycia rycerzem.

Jeśli twoje państwo ma jakieś świątynie na swoim terytorium to koniecznie utrzymuj bardzo dobre relacje z twoim biskupem. Dajcie Ci to bardzo pokaźne bonusy w postaci dodatkowego złota i poborowych. Np rozpoczynając w 1066 roku jak HRE możesz dostać do
6,5 złota 1700 poborowych. Jest to bardzo, bardzo dużo jak na to, że wystarczy ustawić na twojego biskupa spisek "przekonaj do siebie" (sway) i dać mu jakieś swoje dziecko pod edukację (+15 opinii).




punkty umiejętności od żony 6, 21, 8, 4, 6

Posiadanie dobrej żony jest bardzo ważne, może ona dać Ci potężne bonusy w postaci punktów umiejętności. Jeśli ustawisz ją na "assist ruler" to będziesz otrzymywał 1/5 wszystkich jej umiejętności, a gdy ustawiłbyś ją na pod konkretną jedną cechę to otrzymywałbyś od niej 50 % z jej punktów umiejętności z tej konkretnej dziedziny. Jest to bardzo dużo, tak o można dostać nawet kilkanaście punktów. Jeśli będziesz grał pod wojsko to polecam znaleźć jakąś żonę, która ma bardzo wysokie punkty militarne oraz zarządzania. Ustawiasz żeby żona dawała Ci punkty z zarządzania, żebyś miał większy limit domen i wyższe podatki, a gdy będziesz dowodził armią to przed bitwą ustawiasz żeby żona dawała Ci umiejętności militarne. Ewentualnie jeśli bardzo potrzebujesz silnej armii to przez całą wojnę możesz mieć ustawione umiejętności wojskowe żeby zwiększyć liczbę poborowych oraz szybkość ich uzupełniania.
Ciekawostka jest taka, że dzięki perkowi "loyalyty and respect" (w martial lifestyle) można zwiększyć otrzymywane przez umiejętności od żony o 25%
Dodam jeszcze, że jeśli procent punktów twojej żony miałby dawać liczbę niecałkowitą wówczas jest ona zawsze zaokrąglana w dół.




Zawsze pamiętaj o nim żeby tworzył dla ciebie jakieś artefakty. Zrób sobie u niego cały ekwipunek, a jak już skończysz to niech ci coś zrobi do dworu.
Jeśli masz edukację wojskową to koniecznie zleć mu stworzenie książki na temat wojskowości, nie zawsze się uda, bo możesz nawet nie mieć takiej opcji do wyboru, ale warto próbować. Jeśli ci się uda to dostaniesz między innymi bonus do miesięcznego doświadczenia z wojskowego lifestyle, co jest bardzo cenne (5-15 % może i więcej, w zależności od jakości.) Właściwie gdyby napisał książkę na jakiś inny temat np. intrygi albo dyplomacja to też byś go dostał. Jeśli już Ci się uda uzyskać książkę na temat który Cię interesuje to pamiętaj tylko, że gdy wyświetli ci się okienko żebyś coś tam kliknął to nie klikaj byle czego tylko koniecznie przeczytaj dokładnie o co cię pytaj, bo często jest tak, że antiquarian cwaniakuje, bo ma inspirację na książkę na inny temat, ale ty się nie zgadzaj. Chyba, że byś dostał akurat o czymś czego nie potrzebujesz wówczas się zgadzaj, zrobi on książkę o czymś innym, a w dodatku będzie wyższej jakości.
Ogólnie jakbyś nie wiedział to te książki są umieszczane w dworze (to znaczy, że jeśli posiadasz tytuł niższy od królestwa to nie zrobisz sobie książki), jednocześnie możesz mieć dwie książki w użyciu.




A jeśli już rozmawiamy o dworze to warto żebyś ustawił egzotyczne jedzenie żeby otrzymać mały bonus do zdrowia. Ogólnie to dbaj o zdrowie swojej postaci i o jej stres. Jeśli najedziesz na ikonę serca obok nazwy twojego władcy to masz tam wypisane rzeczy, które wpływają na jego stan zdrowia , jeśli pisze tam, ze jest otyły lub niedożywiony to
natychmiast w panelu decyzji wybierz decyzje "schudnij" lub "przybierz na wadze". Co z tego, że będziesz miał świetną postać jak umrze ona w wieku 50 lat? Szczególnie, że z wiekiem postać jest bardziej wartościowa, ponieważ ma już dużo odblkowane w swoim lifestyle, a do tego jeszcze dostaje np. zwiększoną opinię dzięki długiemu rządzeniu.




Pamiętaj też, że możesz zmieniać rodzaj dworu. Najlepszy będzie wojskowy dwór ewentualnie administracyjny. Zawsze masz do wyboru dwa rodzaje dworu, zależnie od etosu twojej kultury.




Na poniższej grafice możesz zobaczyć jakie bonusy daje dany etos i jakie rodzaje dworu pozwala Ci posiadać.






Jeśli jesteś czyimś wasalem to bardzo dobrym pomysłem będzie zmodyfikowanie swojego kontraktu feudalnego żeby mieć gwarantowaną pozycję w radzie, możesz to zrobić nawet kosztem mniejszej ilości poborowych lub podatków. Bo gdy jesteś w radzie twojego seniora to otrzymujesz bardzo pokaźne bonusy, zobacz na zdjęciu poniżej. Czasami nie będzie trzeba modyfikować kontraktu ponieważ czasami już bez tego będziesz w radzie.

Najlepsze dynasty legacies jeśli chcemy grać pod wojsko są następujące
Drzewko pillage jest dostępne oczywiście tylko dla wikingów, dokładnie mówiąc, dla dynastii, których kultura głowy dynastii ma dziedzictwo północnogermańskie.
Można dyskutować czy lepsze jest drzewko pillage czy warfare. Pillage jest pod zdobywanie złota z najazdów i bitew ( dostajesz 5 złota za 100 zabitych gdy osiągniesz 4 lvl). Natomiast warfare jest typowo pod wojsko i bitwy. Tak naprawdę to obojętne co wybierzesz najpierw, jednak jeśli rozpoczynasz grę jako kraj feudalnym to raczej nie wybieraj najpierw pillage, gdyż i tak nie będziesz mógł robić najazdów, wówczas radziłbym najpierw brać warfare a dopiero potem pillage.
Jeśli ukończysz te dwa drzewka dynastii lub jedno, w zależności kim będziesz grał, to następne rób drzewko blood, a następnie kin (na 4lvl blood sugerowałbym wybierać cechę "quick') . A gdybyś je też już skończył to resztę wybierz byle jakie no może oprócz drzewka "customs", bo jest po prostu słabe. Chociaż i tak raczej nie zdążyłbyś dojść aż tak daleko, gdyż za każdy postęp w drzewku dynastii płacisz o 500 więcej niż za poprzedni gdzie za pierwszym razem płacisz 250. Na tym etapie płaciłbyś 10250 renomy za jeden poziom więc pozdrawiam.



Masz 3 sposoby

1. małżeństwa z innymi władcami (jeden z prostszych i efektywniejszych sposobów).
Po prostu jakąś kobietę z twojej dynastii wydajesz za mąż za jakiegoś władcę, ewentualnie może być też czyjś następca, ale lepiej władcę. Im wyższy tytuł tym lepiej, dlatego filtruj postaci według rangi ( tak jak poniżej)
Pamiętaj, że aby dostawać renomę za małżeństwo postaci musi ona mieć przynajmniej 16 lat, ale można już ich zaręczyć żeby zaklepać sobie danego władcę. Jeśli masz do wyboru dwóch władców o równorzędnych tytułach to wybierz młodszego i/lub tego silniejszego.
Jeśli wydasz za mąż kobietę za swojego wasala to nie otrzymasz wówczas renomy.
Gdy klikasz na postać żeby znaleźć jej małżonka to nie klikaj arrange marriage tylko find spouse, gdy wybierasz arrange marriage pokazuje ci tylko postaci z twojego dworu więc masz bardzo mały wybór. A żeby użyć opcji find spouse postać musi należeć do twojego dworu.

za małżeństwo z :
imperatorem jest + 1.60 renomy na miesiąc
królem +0.8
księciem +0,4
hrabią +0.2
baronem +0.2

Najczęściej będziesz stosował tę metodę wobec kobiet, gdyż większość władców to mężczyźni, ale dla mężczyzn też możesz zobaczyć czy nie ma kogoś fajnego.
Oczywiście wydajemy za mąż kobiety ze swojej dynastii, a nie jakieś przypadkowe nisko urodzone.

2. Dużo żyjących członków dynastii. Nie ma tu żadnej filozofii. Po prostu gdy żenisz członków swojej dynastii to filtrujesz małżonków żeby mieli jakieś cechy dziedziczne potem wybierasz postać z cechą dziedziczną która daje bonus do płodności, jeśli nie będzie nic z płodnością to ze zdrowiem, jeśli nie będzie ze zdrowiem to z nauką. Jeśli nawet tego nie będzie to poszukaj kogoś z cechą charakteru "lustful" daje ona +25% do płodności. Staraj się także wybierać osoby młode żeby przez długo były płodne, bardziej to się tyczy do kobiet niż mężczyzn. W skrócie po prostu chodzi o to, że szukamy takich małżonków dla członków naszej dynastii, żeby byli jak najbardziej płodni. Pamiętaj, że gdy będziesz wydawał za mąż jakąś kobietę to musisz zaznaczyć, że to małżeństwo matrylinearne, bez tego dzieci nie będą należały do twojej dynastii.

3.Nadawanie tytułów i niepodległości członkom twojej dynastii. Po prostu podbijasz np. jakieś księstwo a po zakończonej wojnie nadajesz je komuś z twojej dynastii. Potrzebujesz tylko posiadać ten tytuł oraz przynajmniej jedno hrabstwo należące do niego. Nie że wasal ma tylko ty musisz mieć, żeby móc nadać temu komuś. Jeśli nie masz tego jednego hrabstwa to zobacz czy w trakcie wojny nie uwięziłeś kogoś, jakiegoś np. wasala któremu mógłbyś zabrać ziemię. Pamiętaj, że musisz mieć władzę koronną na 2 poziomie żeby móc zabierać tytuły.
Tylko jeśli będziesz nadawał kobiecie to sprawdź czy dzieci z jej małżeństwa będą należeć do twojej dynastii to znaczy czy jest
to małżeństwo matrylinearne, bo jeśli nie to nie nadawaj jej ziemi, gdyż po jej śmierci przejmie ją ktoś z obcej dynastii i nie będziesz otrzymywał żadnej renomy .
Jeśli już nadałeś ten tytuł, a ten tytuł należy do terytorium de jure któregoś z twoich tytułów, to nie nadasz tej postaci niepodległości. A nadanie niepodległości jest konieczne, gdyż bez tego nie otrzymasz punktów renomy. Za członków dynastii, którzy posiadają jakiś tytuł, ale są twoimi wasalami twoja dynastia nie otrzyma renomy.
Dynastia otrzymuje
za imperatora 2 renomy na miesiąc
za króla 1
za księcia 0,5
za hrabie 0,25
Pamiętaj żeby potem dbać o tą postać, której nadałeś tytuł, jeśli masz dużo złota to wysyłaj jej czasami go trochę, jeśli możesz to weź z nim sojusz, patrz czy nie przegrywa z kimś wojny. Pilnuj po prostu żeby nie stracił tego tytułu.




a poza tym to jeśli jesteś bardzo bogaty to możesz postarać się aby twój dwór osiągnął 9 lvl, daje to + 5% do renomy dynastii. Możesz też postarać się zdobyć jakoś jakieś fajne artefakty, które dadzą Ci renomę lub procenty do renomy. Spora cześć budynków specjalnych dane bonus do renomy dynastii.

Ekonomia jest bardzo ważna, bo co z tego, że będziesz miał najsilniejszą armię na kontynencie, jeśli ledwo wychodzisz na zero i nie masz jak rozwijać się. Na szczęście do ck3 nie powychodziło jeszcze tyle dlc co do np eu4, więc wszystko jest jeszcze bardzo proste. Szczególnie ekonomia jeśli w ogóle ona istnieje w tej grze, niestety polega ona tylko na stawianiu jakiś budynków.

Buduj jakieś dobre budynki, ale tylko w w swoich domenach, wasalowi nie buduj. Jedyny wyjątek to może być gdy masz bardzo dobre relację z twoim biskupem wówczas możesz budować w baroniach świątynnych, bo i tak te pieniądze i poborowi trafią do ciebie.
(Dla państw o rządzie feudalnym oraz klanowym) Ogólnie to najpierw raczej stawiaj budynki, które ci dają złoto, wybieraj te które dają ci go najwięcej, potem ewentualnie możesz zbudować parę wojskowych.
Najlepszym budynkiem budynkiem księstwa pod wojsko jest akademia wojskowa, daje ona bardzo potężne bonusy do rycerzy do rycerzy



Sprawa wygląda jeszcze prościej u władców o rządzie plemiennym gdzie mają do wyboru zbudowania 4 budynki a właściwie 5. Napiszę ci w jakiej kolejności radziłbym ci je budować :
(żeby było bardziej zrozumiale, nie będę stosował ich nazw, tylko pisał to co dają)
1. ten budynek co daje prestiż
2. budynek dający złoto
3. budynek dający rycerza, poborowych i bonusy do men-at-armsów
4. budynek będący odpowiednikiem feudalnego zamku
5. tribal hold czyli ten jakby główny budynek hrabstwa, widnieje on tuż nad tymi czterema.
Ogólnie to możesz zmieniać kolejność budowania poszczególnych budynków według tego co będzie się działo podczas rozgrywki.


Zawsze staraj się mieć osiągnięty limit domen, wykorzystuj w pełni twój potencjał.
Możesz mieć ustawioną żonę żeby dawała ci punkty zarządzanie, będziesz dostawał wyższe podatki (2% za jeden punkty, przy 0 punktach jest - 16%), i może będziesz miał wyższy limit domen ( +1 domena do limitu za każde 5 punktów zarządzania) .


kontrakty feudalne są bardzo proste dlatego nie będą tłumaczył jak działają na czym polegają, zamiast tego pokaże ci jak zwiększyć sobie podatki ( lub poborowych, ale lepiej podatki) u każdego
wasala.
Masz dwie opcje

opcja 1 Zwiększasz wasalowi podatki, ale w zamian ustawiasz mu, że nie będziesz mu mógł zabrać tytułu, ewentualnie lepszą opcją może być kliknięcie war declaration jeśli jesteś nie boisz się walczyć z wasalami lub jeśli ustawiłeś większą stabilność.

previewimg=28546662;sizeFull,inline;kontrakty feudalne.png][/previewimg]

opcja 2 Gdy twój władca jest bardzo stary i wiesz, że zaraz umrze to podnosisz każdemu wasalowi któremu możesz podatki. Nic mu w zamian nie dajesz. To, że dostaniesz kilkaset tyrani to żaden problem, bo i tak zaraz umrzesz.

Ogólnie to jeśli uważasz ,że jakiś wasal jest za silny to możesz też ustawić wymuszone prawo podziało jako prawo sukcesyjne wtedy po śmierci jego ziemie zostaną podzielone.


jeśli nie straszne ci frakcje przeciwko tobie to możesz ustawić wyższą władzę koronna (kliknij F2 i tam na górze masz). Na 3 lvl +10% podatków i poborowych na 4 lvl 35% podatków i poborowych.



jeśli twoja wiara daje ci taką możliwość to proś papieża jak najczęściej o złoto, jeśli nie możesz to zobacz dlaczego, często wystarczy po prostu trochę poprawić z nim relacje np. poprzez spisek albo uzyskać cechę pielgrzym i mieć +5 opinii od postaci tej samej wiary. Pielgrzyma będzie również dobrą opcją jeśli brakuje ci pobożności żeby poprosić o złoto.

Rycerze - żeby mieć rycerzy z wysoką walecznością użyj metody opisanej w sekcji "radni rycerze i dwór". Pamiętaj żeby ustawić rycerzom, że zmuszasz ich żeby byli rycerzami. Możesz też użyć decyzji zaproś rycerzy żeby móc ich potem za złoto rekrutować. Przypomnę o to byś dbał żebyś miał wysoki poziom sławy oraz żebyś dążył do tego by mieć jak najwyższy tytuł, bo im wyższy tym możesz mieć więcej rycerzy, dokładniej opisałem to w sekcji "radni i rycerze i dwór". Jeśli pominąłeś wcześniejsze sekcje tego poradnika to radzę ci do nich wrócić, bo w nich wbrew pozorom też bardzo dużo można się dowiedzieć o wojskowości w tej grze. Jeśli grasz jako władca plemienny i chcesz mieć dużo dobrych rycerzy i men-at-armsów to buduj dużo (oczywiście tylko w swoich domenach) war camps.




Dowódca Jeśli twoja postać ma lifestyle inny niż wojskowy to będzie słabym dowódcą, wówczas znajdź jakiegoś dobrego dowódcę, tak samo jak dobrych rycerzy (na podstawie punktów wojskowych). Jeśli twoja postać ma lifestyle wojskowy to dobieraj perki według tego jak przedstawiłem to we wcześniejszej części tego poradnika. Ogólnie to zawsze będzie łatwiej tobie być dobrym dowódcą, gdyż jako władca dostajesz +5 advantage. (Jeśli nie wiesz to 1 advantage to +2% obrażeń, podczas bitwy od advantage twojej storny odejmowane jest advantage przeciwnika i w ten sposób jest obliczane advantage bitwy dla ciebie, np. ty masz 30 przeciwny dowódca ma 20, więc 30-20=10 czyli masz +20% obrażeń. Na advantage dowódcy składają się między innymi jego punkty umiejętności wojskowych 1punkt=1advantage , z lifestyle, i cech dowódczych. Na advantage bitwy wpływa (na korzyść obrońcy) ukształtowanie terenu, różne budynki , obrona przez rzeki itp. dokładniej opiszę te wszystkie modyfikatory w dalszej części) .



men-at-arms - Dbaj o nich. Nie każdy wie, że men-at-armsi kontrują siebie nawzajem. Kto kogo kontruje możesz się dokładnie dowiedzieć klikając na poszczególnych men-at-armsów. Kontry wyglądają mniej więcej w taki sposób jak na zdjęciu (strzałka oznacza kto kontruje kogo np. kawaleria kontruje łuczników)


Dlatego jeśli wiesz, że z kimś będziesz toczył wojnę to rób rekrutuj takich men-at-armsów żeby byli kontrą na jego men-at-armsów. Ta zasada też działa na odwrót, przykładowo masz bardzo dużo ciężkiej piechoty, ciężką piechotę kontruje lekka piechota (harcownicy), dlatego ty powinieneś wówczas zrobić sobie jeszcze trochę łuczników, żeby łucznicy kontrowali kontrę na twoich men-at-armsów, których masz najwięcej, mam nadzieję, że rozumiesz o co mi chodzi. Dlatego też dobrym pomysłem może być posiadanie różnorodnych men-at-armsów żeby nie byli zbytnio podatni na kontry oraz na zły teren dla nich. Jeśli twoja kultura pozwala ci mieć specjalne jednostki to zrekrutuj je, najczęściej są sporo lepsi od innych (patrz kultra nordycka i ich husclarsów), wyjątkiem mogą być słonie bojowe dla Hindusów które na początku gry nie będą
najlepszym wyborem, gdyż są oni bardzo drodzy w zrekrutowaniu i utrzymaniu ponadto większość twoich sąsiadów będzie miało na nie łatwą kontrę w postaci specjalnych łuczników (którzy również są specjalną jednostką dla tej grupy kulturowej). Jeśli dani specjalni żołnierze nie będą wydawali Ci się jacyś lepsi od zwykłych to popatrz na ich modyfikatory do bonusów terenowych i zimowych oraz to ile kontrują jednostek, niektórzy specjalni men-at-arms kontrują nie jeden, a dwa rodzaje men-at-armsów ( oczywiście nie chodzi o coś takiego jak np pikemen którzy kontrują 4 rodzaje men-at-armsów jednak wszystkie z nich to kawaleria więc nie są oni niczym specjalnym). Generalnie chodzi o to żebyś starał się aby kontry men-at-armsów zawsze były na twoją korzyść
Ogólnie to poza statystykami takimi jak obrażenia i wytrzymałość niektórzy men-at-arms mają także coś takiego jak pursuit i screen. Pursuit: Każdy punkt zadaje 0,17 obrażeń podczas fazy odwrotu. screen: Każdy punkt blokuje 0,33 obrażeń podczas fazy odwrotu. Faza odwrotu ma miejsce po zakończonej bitwie wówczas przegrani żołnierze uciekają, ale dzięki takim jednostką jak np. kawaleria mogą oni zostać jeszcze zabici. Dlatego warto jest mieć np. light horsemanów. Więcej o fazach bitwy napiszę w dalszej części. Ogólnie warto też dbać o to żeby mieć broń oblężniczą, jest ona tania, a znacznie przyspiesza oblężenia, zazwyczaj ponad dwukrotnie.


najemnicy o najemnikach powiem tyle, że czasem podczas ciężkiej wojny może się bardziej opłacać na te pieniądze zrekrutować np kilkaset łuczników, jeśli dokładnie chcesz wiedzieć co by się bardziej opłacało to policz to w podobny sposób jak w sekcji o zadaniach marszałka. Jednak nie wątpliwym plusem najemników jest to, że są oni dostępni od razu, a na men-at-armsów trzeba poczekać prawie rok żeby się w pełni uzupełnili, a do tego musisz płacić za ich utrzymanie.


holy order - sprawdzaj czy możesz utworzyć zakon święty dla twojej wiary, jeśli nie to zobacz czego ci brakuje jeśli niewiele brakuje to zrób to i zrób zakon. Bardzo się on przydaje podczas trudnych wojen z innowiercami.



- jeśli zastanawiasz się czy masz szanse wygrać z kimś wojnę to patrz na to ile ma wojska ile ma rycerzy, men-at-armsów czy oni kontrują ciebie czy raczej ty ich oraz ile maja złota, bo jeśli dużo to wezmą najemników, a jeśli nie wezmą najemników to i tak będzie dla nich na plus bo będą długo mogli walczyć itp. Jeśli władca z którym chciałbyś walczyć ma sojuszników to możesz spróbować wyczekać aż sojusznicy będą w stanie wojny z kimś silnym albo samemu możesz znaleźć sobie sojusz ( klikaj na tą ikonkę po lewo od złota tam może ci się pokazywać, że możesz z kimś mieć sojusz, a jeśli nic tam nie będzie to możesz poprzez jakieś małżeństwo możesz zdobyć sojusz) , tylko pamiętaj żeby brać sojusz z kimś w miarę silnym i blisko ciebie i oczywiście nie bierz sojuszu z kimś z kim potem chciałbyś walczyć. Jest też łatwiejsza opcja żeby pozbyć się czyiś sojuszów, wystarczy go zabić, wtedy nie dość, że nie będzie miał tych sojuszów, to jeszcze będzie dużo słabszy militarnie i ekonomicznie w porównaniu do poprzedniego władcy. Tylko uważaj żeby w trakcie sukcesji nie doszło do jakiegoś niekorzystnego dla ciebie podziału ich ziemi, przez, który np. twoje casus beli obejmowało by mniejszy obszar.
- sprawdź czy są jakieś święte miejsca twojej wiary które ona nie kontroluje jeśli są takie to zobacz jakie dają bonusy (czasami dają bardzo fajne bonusy nie tylko do walki ale do wszystkiego) jeśli podobały by się one tobie to zobacz czy ciężko będzie zdobyć to hrabstwo z tym miejscem świętym miejscem, jeśli nie to spróbuj je zdobyć. Pamiętaj, że jeśli tym hrabstwem z świętym miejscem będzie rządził wasal a nie ty to żeby wyznawcy dostawali bonusy on tez musi być twojej wiary. Tę radę możesz tez zastosować na odwrót to znaczy że jeśli ty jesteś jakiejś wiary, ale twój potencjalny wróg jest innej wiary, to ty patrzysz czy jest jakieś święte miejsce, które mógłbyś zabrać tej jego wierze żeby nie otrzymywała bonusów.
Pamiętaj, że możesz wypowiedzieć kilka wojen naraz, przydaje to się gdy będziesz chciał szybko podbić jakieś ziemie, które kontroluje kilka władców, którzy są dużo słabsi militarnie od ciebie.

Mało kto wie, że armię można wystawić wszędzie, w każdej twojej baronii która nie jest okupywaną. Klikasz F3 i tam na dole masz coś takiego jak rally points klikasz na plus i wybierasz gdzie chcesz armię wystawić po czym klikasz na tą flagę i klikasz "raise all here". W ten sposób możesz zaoszczędzić na zaopatrzeniu i złotu, zyskać sporo czasu, gdyż żołnierze nie będą musieli się przemieszczać. Tylko potem gdy już będziesz miał kilka tych flag tam na dole to gdy będziesz chciał wystawić armię to wystawiaj je tylko poprzez ten interfejs z flagą, gdyż jakbyś chciał inaczej to zrobić to wystawiliby się żołnierze rozproszeni, wszędzie po trochu.
Jeśli byś walczył z kimś dużo słabszym od siebie to możesz wystawić nawet samych men-at-armsów i rycerzy żeby zaoszczędzić. Chyba, że masz ich bardzo słabych to wtedy lepiej wystawić całą armię, ale np. połowę poborowych usunąć z niej.



są 4 fazy bitwy
1. faza manewrowa - nic się tutaj nie dzieje
2. wczesna faza bitwy - trwa 10 dni, podczas jej trwania nie można wycofać wojsk, jeśli w trakcie jej trwania armia zostanie pokonana, to zostaje całkowicie rozbita, tak zwany stackwipe.
3 późna faza bitwy - w trakcie jej trwania można już wycofać swoją armię.
4 faza pościgu - ma miejsce po zakończonej bitwie wówczas przegrani żołnierze uciekają, ale dzięki takim jednostką jak np. kawaleria mogą oni zostać jeszcze zabici. Dlatego warto jest mieć np. takich light horsemanów, może w ten sposób zginąć dodatkowo czasami nawet kilkuset żołnierzy.

są dwa główne czynniki, które wpływają na bitwe: advantage i rozpiętość bojowa.
advantage
każda ze stron ma określoną liczbę advantage wpływają na to takie czynniki jak:
-punkty umiejętności wojskowych dowódcy, jeśli ty dowodzisz to warto zawsze na czas bitwy mieć ustawioną żonę żeby dawała ci punkty (tylko) punkty wojskowe. Pamiętaj, że gdy ty dowodzisz to jeszcze dostajesz +5 advantage dlatego, że jesteś władcą i dowodzisz.
- cechy dowódcze dowódcy
- teren na którym toczy się bitwa, (bonus dla obrońcy)
- advantage z lifestyle wojskowego, łącznie może dać +10, + to lifestyle wojskowy daje bonusy do innych rzeczy bardzo przydatnych podczas bitwy.
- budynki, które dają bonus do advantage dla obrońcy
- rzut kostką, jest całkowicie losowy w zależności ile twój dowódca wyrzuci tyle dostaniesz advantage, rzut ponawiany jest każdego dnia bitwy. Dowódca może wyrzucić od 0 do 10 chyba, że ma cechę dowódczą "reckless" wtedy od -4 do 16, a jeśli ma "cautious leader" to od 4 do 8.
- -10 advantage jeśli armia się zbiera
- -10 advantage jeśli armia ma mało zapasów oraz -25 jeśli armia nie ma zapasów
- -10 jeśli państwo ma złoto na minusie
- -30 advantage przez 30 dni po desancie armii (gdy atakujesz bezpośrednio z morza też ta kara jest nakładana)
- atakowanie przez rzeki i cieśniny, też to daje spore kary chyba, że dowódca ma cechę Forder albo strategist to wtedy nie ma kar.
Dlatego zawsze staraj się bronić przez rzeki lub cieśniny i nigdy przez nie nie atakować.

szerokość bojowa - mówi ile żołnierzy po jednej stronie będzie brało udział w bitwie.
Obliczana jest jako połowa początkowej sumy wszystkich żołnierzy. Potem to co wyjdzie mnożone jest przez procent, który jest zależny od tego na jakim terenie odbywa się bitwa. Np. gdy walczysz w górach ostateczna rozpiętość bojowa będzie wynosiła 50 % z tej normalnej. Czyli np 3000 vs 1000 w górach to rozpiętość bojowa będzie (3000+1000):2 = 2000 2000*50%=1000.
Jak widzisz w ten sposób można dosyć mocno zniwelować przewagę liczebną naszego przeciwnika.

Zawsze patrz na teren na jakim będziesz walczył, gdy będziesz się bronił przed kimś silniejszym od ciebie, to najlepiej jest ustawić się w jakimś korzystnym dla ciebie terenie np. w górach, masz tam +12 do advantage dla obrońcy i 50 % rozpiętości bojowej. Na advantage dla obrońcy mają też wpływ różne budynki np. outposts, hunting grounds, inne budynki na wyższym poziomie, czy też u plemion palisady.
Co ciekawe jeśli armia twojego wroga oblega twój zamek, a ty zaatakujesz jego armię to jego armia będzie uznana jako atakująca, a twoja jako broniąca, dzięki temu to ty dostaniesz wszelkie bonusy związanie z advantage dla obrońcy. Podczas wojny musisz być czujny czy jakaś okazja do zaatakowania się nie przytrafia.


- Jeśli widzisz ze twoja armia ma bardzo mało zapasów lub nawet umierają bo ich nie mają, to daj ich do swojej albo okupowanej przez ciebie baronii i niech tam stoją, aż uzupełnią im się zapasy i oni sami. Podziel ich na kilka sąsiednich baronii jeśli przekraczają supply limit, bo jeśli masz mało zapasów lub w ogóle ich nie masz to dostajesz potężne minusy. W ten sposób odnowią ci się zapasy oraz uzupełnią poborowi i men-at-arms jeśli wcześniej trochę ich zginęło.
-Jeśli masz długi podczas wojny wówczas możesz spróbować uwolnić paru więźniów żeby wyjść na plus z pieniędzmi
- jeśli stoczyłeś już parę bitew zobacz czy nie możesz wystawić jakiś jednostek, czasami się pokazuje że możesz, bo ci np. zginął rycerz podczas bitwy.
- Jeśli jesteś w trakcie wojny i nie masz długów to na razie nie bierz okupu za więźniów ponieważ jest szansa, że służyli jako rycerze w wrogiej armii dzięki temu ich armia jest pozbawiona tych najlepszych rycerzy, a być może nawet nie mają innych na ich miejsce
- Jeśli jesteś w trakcie trudnej wojny z państwem o odrębnej wierze niż twoja, to sprawdź czy możesz wynająć zakon święty do pomocy.
- Czasami jest tak, że całkowicie wygrałeś wojnę i w dodatku masz w wiezieniu władce przeciwko któremu walczyłeś wtedy zanim skończysz wojnę to uwolnij go za pieniądze, bo po wojnie i tak by został uwolniony, ale już za to byś pieniędzy nie dostał.
- Gdy przeciwnik jest trochę silniejszy od Ciebie to poczekaj trochę nawet jakby miał przejąć jakieś hrabstwa, dzięki temu straci on sporo złota, żołnierzy, oraz spadnie mocno zaopatrzenie jego armii.
A ty w tym czasie możesz się dozbroić poprzez np. rekrutacje nowych men-at-armsów.
- Gdy ktoś dużo silniejszy wypowiedział Ci wojnę, wiesz, że przegrasz i chcesz się poddać nawet bez walki to nie rób tego. Pozwól mu przejąć te ziemie. W ten sposób straci on sporo złota na utrzymanie wojska, oraz otrzyma osłabione prowincje, a ty zbytnio na tym nie stracisz.

Jeśli grałeś przynajmniej raz państwem o rządzie plemiennym to zgodzisz się, że ich głównym zasobem równym lub nawet ważniejszym od złota jest prestiż. Dlatego w tej sekcji przedstawię Ci różne sposoby na zdobycie prestiżu.


Normalnie gdy wygrasz bitwę podczas własnej wojny to twoja postać otrzyma fame i devotion.
Ale gdy wygrasz bitwę podczas na wojnie sojusznika (bez znaczenia czy ofensywnej czy defensywnej) , wówczas otrzymujesz prestiż i pobożność. W ten sposób możesz zyskać nawet kilka tysięcy prestiżu podczas jednej wojny.
Między innymi z tego powodu warto mieć sojuszników.

Jak to dokładnie wygląda możesz zobaczyć na poniższej grafice, nie chodzi o liczby tylko o to, że dostajesz w nich prestiż zamiast sławy.





Jeśli grasz państwem które ma odblokowane najazdy to rób ich jak najwięcej. Z ck3 wiki "Jeśli dowódca najeżdżał co najmniej 20 razy, każdy [następny] najazd ma szansę na przyznanie mu cechy Raider równą liczbie najazdów."
dlatego ustaw żebyś ty dowodził armią wtedy masz szansę że dostaniesz cechę "raider" , która da ci +2 do wojskowości +3 do waleczności oraz +0.3 prestiżu na miesiąc



Trzeba Ci wiedzieć, że gdy jakaś postać bierze ślub to otrzymuję prestiż lub go traci, zależnie między innymi od tego poziomu splendoru rodu z jakiego pochodzi twoja przyszła żona oraz od posiadanych tytułów. Musisz też wiedzieć o istnieniu mechaniki rozwodu, która w zamian za 100 pobożności pozwala Ci się rozwieść. Domyślasz już się na czym nasza kiwka będzie polegać? Zgadza się, żenimy się i rozwodzimy przez cały czas, ile wlezie, aż wyzerujesz swoją pobożność. Jest tylko mały haczyk. Możesz to zrobić tylko postacią której wiara dopuszcza rozwodu. U np. chrześcijan i muzułmanów to nie przejdzie.
Jeśli chcesz trochę dokładniej poznać ten sposób to przeczytaj potem mój poradnik poświęcony właśnie temu trikowi.

Najskuteczniejszym sposobem dzięki któremu żadna frakcja nawet nie powstanie przeciwko tobie jest ustawienie przed rozgrywką w ustawieniach gry ekstremalnej stabilności. Ale skoro czytasz ten poradnik to zakładam, że nie interesują cię takie łatwe rozwiązania. Dlatego teraz podzielę się z tobą kilkoma radami, które pomogą ci walczyć z frakcjami.

- Jeśli jakiś potężny wasal ma wysokie punkty z czegoś to możesz go dać do rady, bardzo zwiększy mu to opinie wobec ciebie.
- Jeśli nie potrzebujesz zbytnio prestiżu to ustaw swojego kanclerza na domestic affairs możesz dzięki temu dostać nawet kilkanaście opinii na + u każdego wasala.
- Jeśli wasal będzie twoim przyjacielem, kochankiem, więźniem, sojusznikiem, jest przerażony tobą lub masz na niego silnego haka to nie będzie mógł dołączyć do frakcji przeciwko tobie.
- Możesz ustawić władzę koronną na najniższą, żeby otrzymywać +10 opinii.
- Uniezależnij się od wasali to znaczy żebyś np. miał dużo dobrych rycerzy nie będących twoimi wasalami, wówczas gdy jakaś frakcja wypowie ci wojnę to nie okaże się, że nie masz żadnego dobrego rycerza.
- dbaj o zdrowie władcy, bo za długie rządy jest spory plus do opinii, a za krótkie jest spory minus
- Staraj się mieć wysoki poziom sławy, bo to też daje zwiększoną opinie, dokładnie to zwiększoną świecką opinię.
- możesz zwiększać akceptacje kulturową, też ci to pomoże z opinią
- jeśli masz dużo pieniędzy to możesz wasalowi wysłać prezent, ale uważaj żebyś przypadkiem nie finansował kogoś kto zaraz będzie z tobą walczył
- poziom dworu powyżej poziomu oczekiwanego odrobinę zwiększa opinię
- staraj się nie mieć cech, które są uważane przez twoją wiarę za złe np. cudzołożnik, a już szczególnie morderca (-15 do ogólnej opinii).
- Po prostu popatrz jakie czynniki wpływają na to jaka postać ma opinię o tobie i zobacz czy coś możesz zmienić lub poprawić.
- Jeśli uważasz, że jakiś wasal jest zbyt silny to możesz ustawić mu wymuszone prawo podziału jako prawo sukcesyjne, a potem go zabić.
- miej dużo dobrych men-at-armsów, bo gdy wasale wypowiedzą ci wojnę to nie będziesz miał już tylu poborowych.


istnieje pewna sztuczka polegająca w skrócie na tym, że gdy ktoś wypowie ci wojnę ty szybko zdobywasz 30 % poprzez np. zrobienie sobie wielu broni oblężniczych i podbicie szybko paru prowincji, oraz wygranie jakiejś bitwy( armie wasali na początku są rozproszone przez co są bardzo łatwym celem) w osiągnięciu tego wyniku mogą też pomóc pewne 2 tradycje, stalwart defenders i oraz astute diplomates ta pierwsza daje +10 akceptacji akceptacji pokoju do wojny obronnej, a ta druga daje +10 akceptacji białego pokoju. Jest jeszcze jeden perk z wojskowego lifestyle który daje + 10 do akceptacji pokoju - Peacemaker ( prawe drzewko na dole). Dzięki temu, gdy jakaś frakcja lub sąsiedni władca wypowie ci wojnę ty będziesz ją mógł zakończyć poprzez biały pokój. Są poradniki na steamie (po angielsku) poświęcone tej metodzie możesz potem przeczytać jakiś żeby trochę dokładniej dowiedzieć się o tej metodzie.



Jeśli chodzi o frakcje to najgorzej jest zaraz po tym gdy tron obejmuje nowy władca, wówczas powstaje dużo frakcji np. z jakimiś pretendentami, a do jesteś słabszy bo np. utraciłeś jakąś ziemie lub też masz mniej rycerzy, gdyż na nowym władcy możesz mieć niższy poziom sławy.

Zatem jak działa sukcesja i co robić aby nie odechciewało się grać gdy umrze twój władca. Opiszę to dla confederete partition, ponieważ 99,9% państw ma takie prawo sukcesji.

Jeśli masz jednego dziedzica to wszystko jest fajnie i on wszystko po to tobie otrzymuje. Mały problem pojawia się gdy jest ich dwóch lub więcej. Jeśli tytuł danego poziomu masz tylko jeden, otrzyma go twój główny dziedzic, jeśli tytuł danego poziomu masz więcej niż jeden to jest on dzielony między głównego dziedzica i resztę dziedziców. Dlatego musisz bardzo uważać żeby w sytuacji gdy nie masz żadnego imperium, mieć dwa królestwa wówczas po prostu stracisz jedno królestwo. Identycznie sytuacja wygląda z tytułami niższego rzędu. Co ciekawe możesz wybrać które stracisz, gdy wybierzesz główny tytuł to otrzyma go zawsze twój główny dziedzic. Żeby uniknąć utracenia tego królestwa masz 3 opcje.
1. Mieć jednego dziedzica. Możesz po prostu dobrać żonę z niską płodnością żeby urodziła mało dzieci i może się trafi, że będzie tylko jeden syn i np. 2 córki, które nie dziedziczą. Ale gdybyś miał w dziedziczeniu prawo płci na równość, to one też by dziedziczyły dlatego jest ono beznadziejne, lepiej mieć ustawione na preferowanie mężczyzn. Jeśli miałbyś np 2 albo 3 synów to możesz ich po prostu wydziedziczyć, niestety kosztuje to 150 renomy i 300 prestiżu. Masz jednak wiele opcji na uczynienie tego żeby oni nie dziedziczyli, np wsadzenie do więzienia i zabicie.
Jest to trochę ryzykowne, bo gdy twój jedyny syn umrze możesz obudzić się z ręką w nocniku, bo nie będziesz miał następcy, dlatego swojemu następcy zawsze zabraniaj bycia rycerzem żeby nie zginął.
2. Zniszczyć ten tytuł. Kosztuje to sporo prestiżu, ale lepsze to niż potem toczyć wojny. Często skutkiem tego, że masz takie niepotrzebne tytuły, które potem trzeba niszczyć jest to, że je bezmyślnie tworzysz. Dlatego twórz tytuły tylko gdy jest to konieczne.
3 Stwórz tytuł wyższej rangi niż te dwa tytuły. Np gdy masz dwa księstwa, stwórz królestwo. Czasami jest problem, bo może brakować kilku hrabstw. Z tego powodu trzeba mądrze wybierać swoje cele do podboju, a nie walczyć z kim popadnie.

Jeśli nie chcesz się bawić w sukcesje to graj jako Bizancjum, oni już od 867 roku mają ustawione primogeniture. Jest to takie prawo sukcesyjne, dzięki któremu dosłownie wszystkie twoje ziemie trafią do najstarszego syna, reszta dzieci pozostanie z niczym. Oni to mają od początku 867 i 1066, a normalnie primogeniture jest w innowacjach w late medieval era czyli odblokowałbyś to najwcześniej gdzieś po 1200 roku.


No fajnie że państwo się całkiem nie rozpadnie, ale co z tego jak i tak potem będzie on miał 1 hrabstwo, bo się dzieci nimi podzielą.
Ogólnie to nie możesz nadawać swojemu następcy ziemi, ale tylko wtedy gdy są też inni dziedzice, gdy jest tylko on możesz mu nadawać ziemie. Dlatego gdy twój następca nie ma barci powinieneś mu nadać jakieś ziemie, nie muszą być to twoje rozwinięte ziemie, mogą być nawet takie, które przed chwilą podbiłeś. Potem zbuduj parę budynków swojemu następcy, żeby już jakieś pieniądze zarabiał i też samemu coś sobie zbudował.

Żeby twój następca był możliwie najlepszy to stań się jego nauczycielem, ustaw mu na czym ma się skupić edukacja (tak jak na zdjęciu poniżej), staraj się wybierać te dziedziny w których dziecko dostaje bonusy (zielona strzałka) na podstawie childhood trait czyli takiej cechy które dostaje każde dziecko w wieku 3 lat, na jej podstawie będzie dziecko będzie rozwijać później w danych dziedzinach. Później gdy będziesz miał opcje dialogowe dotyczące cech charakteru, którą otrzyma twój podopieczny, wybieraj mu zawsze tę cechę, którą uznasz za najlepszą dla niego, rób to nawet kosztem krytycznego poziomu stresu.
Hardkorowa porada na podstawie powyższych wiadomości - możesz brać pod opiekę następców wasali (jeśli są dziećmi) i wybierać im focus edukacji pod learnig wtedy będą mniej groźni niż gdyby byłi uczeni np. pod wojskowość, gdybyś z nim potem musiał walczyć to dzięki tej metodzie byloby ci dużo łatwiej potem walczyć.

Jeśli grasz postacią o wierze asatru to w panelu decyzji możesz wybrać swoje personalne bóstwo, wybierz te, które da ci bonusy do wojskowości czyli ullra.





najlepsze dogmaty kolejno: unrelenting faith > patron gods > warmonger > sky burials > + wszekie dogmaty związane z konkretnym terenem, którego masz dużo.




Doktryny: ustaw wszystko jak chcesz, ale koniecznie ustaw funkcje kleru na pobór tak jak na zdjęciu





Tylko pamiętaj, że jeśli już stworzysz jakąś fajną wiarę to dopilnuj, żeby twoi wasale, rodzina i rycerze przyjęli ją.

Zawsze staraj się żeby twoja wiara kontrolowała jak najwięcej jej miejsc świętych, dają one fajne bonusy.

Kultura

najlepsze etosy to kolejno: wojowniczy > stoicki > biurokratyczny ( ze względu na to, iż dają one możliwość ustawienia dworu wojskowego, oraz dają dobre efekty). Trochę dokładniej o etosach mówiłem w sekcji " radni i rycerze i dwór".
Na poniższej grafice możesz zobaczyć jakie efekty dają dane etosy oraz jakie rodzaje dworu pozwalają mieć. Ogólnie to najlepszym rodzajem dworu jest dwór wojskowy, ale jeśli go nie możesz ustawić to również dobrym wyborem będzie dwór administracyjny.





Jeśli twoja kultura ma tradycję która daje minusy do wojskowości to w jej miejsce warto żebyś dal którąś z tych te z przodu są bardzo dobre niektóre wręcz genialne (np. only the strong) a te na samym końcu to są takie jakbyś już nic innego nie miał do dania to daj je. Tych tradycji tyle podałem żebyś wybrał taką, która będzie tania dla ciebie, bo czasami jest tak, że jakaś tradycja kosztuje 2000 prestiżu, a jeszcze inna 7000, wiesz o co chodzi.


najlepsze i uniwersalne tradycje pod wojskowość

tradycje państwowe : pastorialists > state ransoming (state ransoming dobre tylko jeśli jesteś bogaty)



tradycje wojskowe: only the strong> warriors by merit > warrior priests> + wszelkie tradycje związane z terenem, którego masz dużo




tradycje społeczne: martial admiration > practiced pirates (dobre tylko jeśli nie masz rządu plemiennego) > warrior culture > dexterous fishermen





tradycje rytualne: by the sword > sorcerous metallurgy






Ogólnie bonusy do zdrowia w dogmatach wiary oraz tradycjach są o tyle przydatne że twój władca będzie żył dużo dłużej (a pod koniec życia będzie najlepszy gdyż ma sporo odblokowane w lifestyle) ponadto twoi rycerze, wasale, rodzina
będą żyli dłużej + gdy rycerz odniesie rany w trakcie bitwy będzie większa szansa że nie zginie przez nie tylko zdąży się wyleczyć.
Pamiętaj, że żeby reformować kulturę musisz być głową tej kultury. Żeby być głową kultury musisz mieć przynajmniej 16 lat oraz kontrolować najwięcej ziemi z daną kulturą spośród wszystkich członków tej kultury.
Możesz jednocześnie wprowadzać / zmieniać jedną tradycję i trwa to około 30 lat.
Pamiętaj, że jeśli masz bardzo słabą kulturę, a obok Ciebie jest jakaś dobra kultura to czasami może być łatwiej po prostu swojego następce dać komuś z tej kultury żeby go edukował i zmienił mu kulturę i podbić tereny z tą kulturą.

To jest koniec tego poradnika, jego stworzenie zajęło mi ponad tydzień. Mam nadzieję, że dowiedziałeś się z niego czegoś pożytecznego. Jeśli chcesz docenić moją pracę to możesz zostawić like, wystawić ocenę, dodać go do ulubionych, a nawet przyznać nagrodę. Jeśli masz jakieś pytanie, wątpliwości czy cokolwiek innego to możesz zostawić komentarz. Jeśli znalazłeś jakiś błąd lub coś byś dodał albo jesteś czegoś ciekaw to też zostaw komentarz. Właściwie to chciałem zrobić poradnik skupiający się wyłącznie na wojskowości, ale wyszło tak, że zrobiłem poradnik tak jakby odnośnie całej gry. Może to i nawet lepiej.

Gdy wyjdzie jakieś dlc do ck3, to zaktualizuje ten poradnik jeśli będzie taka potrzeba.