Diğer strateji oyunlarından farklı olarak Crusader Kings II'de savaş simule edilerek yapılır, bu simulasyon sırasındayken ise ordular bazı etkenlere göre birbiri üzerine üstünlük kurar ve kazanan birkaç gün süren bu savaş sonunda belirlenir. Eskiden savaşı kaybeden tarafın bütün askerleri yok olurken daha sonralarda gelen bir update ile bu düzeltilmiş ve kaybeden askerlerin bir kısmı kaçması sağlanarak ordunun tamamen yok olması önlenmiştir.

Oyuna yeni başladığımda asker sayısında üstün olsam da yenemediğim rakiplerim olmuştu, ya da az ordum olmasına rağmen komutansız savaşan bir ordunun nasıl kaybedebileceğini görmüştüm. O yüzden bir savaşa nelerin etki edebileceğini yeni başlayanlar için anlatmak istedim.

Bu rehberde öncelikle ordu türlerini açıkladıktan sonra en belirgin etkenler ve bazı savaş taktiklerinden bahsedeceğim.

Crusader Kings II'de 8 tür asker vardır:

• Light Infantry (Hafif Kılıçlı Piyade)
  
• Heavy Infantry (Ağır Kılıçlı Piyade)
  
• Pikeman (Mızraklı Piyade)
  
• Archer (Okçu)
  
• Light Cavalry (Hafif Süvari)
  
• Heavy Cavalry (Ağır Süvari)
  
• Special Troops (Özel Ordular)

Özel ordular her kültür için farklıdır. Örneğin Almanlar için Ağır Piyadeyken, Yunanlar için Ağır Süvari çıkarılabilir. Bu özel ordular sahip olduğunuz toprakların inşa sayfasında en alttaki binadan görülebilir. Üzerine geldiğinizde binanın etkilerinden hangi asker tipini çıkaracağınızı, ve bu binanın var olması halinde o topraktaki hangi tür askere bonus vereceğini görebilirsiniz.

Bazı kültürlerde özel ordular farklı tür askerler kazandırır. Türklerde atlı okçu, Hintlilerde fil süvarileri, Araplarda ise deve süvarileri vardır.

Bunların dışında bir de sahil kesimindeki topraklarınızda tersaneleriniz oldukça donanmalarınız da olacaktır. Crusader Kings II'de donanma sadece lojistik olarak işinize yarar. Bu yüzden düşman gemileri ile sizin geminiz aynı denizde birleştiği zaman korkmanıza gerek yok. Her 1 gemi 100 adam taşır. Bu yüzden deniz aşırı seferlerde her zaman ordunuzu geminize göre ayarlayın. Örnek olarak 1673 kişilik bir ordu 16 tane gemiye sığamaz, ya 1 gemi daha eklemeli ya da 73 asker çıkarmalısınız.

Crusader Kings II'de ordu diğer strateji oyunları gibi bir merkezden sırayla basılmıyor, sahibi olduğunuz toprakların içinde zamanla asker eğitilmesi ile asker toplanıyor. Toprakta zamanla kendiliğinden eğitildiği için daha fazla veya daha kaliteli ordu eğitmek isterseniz toprağınıza daha fazla askeri bina yapmalısınız. Böylece eğitilecek toplam asker sayısını da arttırabilirsiniz.

Şöyle ki:

Önce sahibi olduğumuz toprağa tıklıyoruz.


Daha sonra toprağımızın içindeki alt yerleşimlerden bize ait olanlardan birine tıklıyoruz. (Toprağın sahibi için olduğumuz hemen karakter portresinin sağındaki ana toprak bizimdir.)


Toprağımıza girdiğimizde buraya yapılan veya yapılabilecek binaları görüyoruz. Bu binalardan askeri olanları gördüğünüz gibi "+40 Light Infantry" gibi özelliklere sahipler. Bu bina ile toprağınızda 40 tane fazladan Hafif piyade eğitebilirsiniz. Bazı topraklarda ise "+%15 Defence" gibi özellikler yazar. Bu binanın yapılı olduğu toprakta da, yetişen askerin savaşta savunma bonusu olur.


Mevcut topraklarımızdan ne kadar asker çıkarabildiğimizi de yukarıdaki sekmelerden Kılıç ikonuna basarak görebiliriz.


Bu sekmeyi de biraz açıklamak gerekiyor.
From Demesne dediği, kendi toprağınızdan çıkan asker sayısı.
0/856/927 şeklinde olan kısım
Seferdeki Asker/Çıkarabildiğiniz Mevcut Asker/Çıkarabileceğiniz Maximum asker
demektir. Siz binalar yaptıkça çıkarabileceğiniz maximum asker sayısı artar ve zamanla bu askerleri eğiterek orta kısmı doldurursunuz. Orta kısım şu anda bir ordu toplasanız elde edeceğiniz asker sayısını ifade eder.

From demesnenin sağında iki ikon var. Bunlardan yukarı ok olanına basarsanız kendi askerleriniz, topraklarından çıkarak haritada belirir. Aşağı ok olanına basarsanız askerler topraklarına geri döner. Askerlerinizi kendi toprağınızda ve aynı toprakta başka bir düşman birim yokken geri döndürmeyi unutmayın, aksi halde askerlerinizin sadece belli bir kısmı geri dönebilir.

From vassals ise vasallarınızdan gelen asker sayısıdır. Onların orduları kendine aittir fakat yasa gereği belli bir kısmını da size vermek zorundalar. Eğer siz de bir vasalsanız üstünüz savaş açtığı zaman sizin toğrağınızda çıkan bir ordunun gittiğini görebilirsiniz. Bu üstünüzün sizden ordu aldığını gösterir. Vasallarınızın ordusunu çok fazla tutarsanız aranız kötüleşir, bu yüzden vasallarınızın ordularını önemli yerlerde toplamanızı tavsiye ederim. Fakat oyun başındaysanız veya çok büyük krallıklarla savaşıyor ve her askerin önemi olduğu bir durumdaysanız bunun pek bir önemi yok, istediğiniz gibi vasallarınızın ordularını toplayabilirsiniz. Vasallarınızla aranız ne kadar iyiyse size o kadar fazla ordu verirler.

En alttada Hired kısmı var, burada Mercaneries kısmından kiraladığınız askerlerin sayısını görebilirsiniz.


-Binalar
-Toprak sayısı
-Yöneticinin "Martial" yeteneği
-Topraktaki binalar
-Vasallarınız ile ilişkinizin iyiliği

Muharebenin 3 tür evresi vardır.


Bu evre muharebenin başlama evresidir. İlk önce okçular veya diğer menzilli birimler bu evrede etkili olacaktır. Okçusu fazla veya güçlü olan tarafın bu evrede hasar vermesi olasıdır. Bu evreyi takiben hafif piyadeler savaşmaya başlar. Hafif piyadesi çok olan tarafın başlarda büyük hasarlar vermesi genelde hep oyuncuları yanılgıya düşürür, çünkü özellikle kabile devletleri çok fazla ordular basar ve örneğin 5000e karşı 7000 gibi sayılarla size saldırırlar. Hafif piyadeleri ilk evrelerde sayınızı baya düşürse de eğer ağır piyadenizin çoğunlukta olduğu bir orduya sahipseniz muharebe asıl 2. evrede başlayacaktır.


Bu evrede artık ağır piyade ve mızraklılarınız savaşa dahil olur. En uzun ve en kritik evre budur. Bu evrede piyadeler savaştığından dolayı muharebe uzadıkça hafif piyadesi çoğunlukta olan taraf ağır piyadelerinize karşı gelmek zorunda kalacağından yavaş yavaş üstünlüklerini kaybedeceklerdir. Eğer ağır piyadeleriniz eşit veya yakın seviyelerdeyse o zaman moral veya sayıya göre üstün olan bu evreden galip çıkacaktır. Bu evreyi kaybederseniz muharebeyi kaybetmişsiniz demektir ve artık ordunuz geri çekilmeye başlayacak ve sıra kaçan askerlerin kovalanmasına gelecektir.


Muharebede yenilgiye uğrayan tarafın orduları geri çekilirken rakip ordunun atlı birlikleri kaçan askerleri avlamaya başlayacaktır. Eğer ordunuzda atlı birlikleriniz fazla ise muharebenin bitmesi sırasında bile rakip ordunun asker sayısını oldukça azaltmanız mümkün olacaktır.

Flank (kanat) orduların muharebe sırasında bulundukları cepheledir. Sağ, sol ve orta kanat olmak üzere üçe ayrılır. Her flank için muharebe evresi aynı olmak zorunda değildir. Örneğin sağ flank skirmish halinde iken sol kanat pursue, orta kanat melee evresinde olabilir.

Muharebe 3 kanadın da dağılmasıyla kaybedilmiş sayılır. Eğer imkanınız varsa 3 flanke bölebileceğiniz ordunuzu tek bir flankte veya 2 eşit flankte de toplayabilirsiniz. Özelikle Kontken ana ordunuzun 200 asker civarı, vasallarınızdan gelen ordularınızın 70 asker civarı olduğu hallerde ordularınız 46-230-17 şeklinde 3 flanke bölünebilir. Bu şekilde ordularınız güçsüz 3 kanada ayrılacağına tek bir kanatta birleşmeleri daha faydalı olacaktır.

Öncelikle muharebe başladığı gibi her flank karşısındaki flanke saldıracaktır. Eğer o flankin karşısındaki aynı flankte bir ordu yoksa o zaman bir yanındaki flanke desteğe gidecektir. Bu destek saldırısı boyunca %30 daha fazla moral ve ordu saldırısı bonusu kazanır. Hem 2 flank kadar orduya tek flank karşılık vermek zorunda kalacak düşman da daha fazla zayiat verecektir. Bu yüzden eğer ordularınız güçlü 3 flanke bölünebilecek durumdayken de 3e bölünmeleri tavsiye edilir.

Savaş sırasında en önemli flank orta flanktir. Buranın dağılması diğer flankleri de moral olarak kötü etkileyeceğinden en sağlam flankin orta flank olması gerekir. Özellikle karşılacağınız ordununun sayısını tahmini olarak 3e bölüp göz kararı orta flankte ne kadar orduyla karşılacağınızı hesaplayıp ona göre orta flank sayısını ona eşit yapmanızı öneririm. Zaten bu hesaba gerek olmasa da her zaman orta flank sayısı diğer flanklerden fazla olmalıdır.

Flankte muharebe karşı tarafın moralinin 0a gelmesiyle veya ordunusunun kalmamasıyla sonra erer. Tüm flanklerde moral 0a geldiğinde veya ordu kalmadığındaysa muharebe komple ya kazanılır ya kaybedilir.

Muharebe, hafif piyadeye karşılık ağır piyadenin çokluğu veya atlı orduya karşılık mızraklı çokluğu dışında bazı etkenlerle de belirlenir.

1. En büyük etken asker sayısıdır. Asker sayısı arasında açık bir fark (örneğin 5000-1000, 450-120) varsa zaten büyük ihtimal kazandınız demektir.
   
   
2. Büyük etkenlerden diğeri komutandır. Başarılı bir komutan asker sayısı arasındaki devasa olmayan farkı kapatabilecek derecede fark eder. İyi bir komutan 15-21 arası marshall skilline sahip olandır. 12-15 arası komutan normal bir komutandır. 12'den az marshall skilline sahip komutan kötü komutandır.
   
   Ayrıca komutanların savaş yetenekleri de vardır. Mesela Flanker özelliğe sahip bir komutan sağ veya sol flankten saldırdığında daha fazla bonusu olacaktır. Centre yeteneği iyi olan komutan orta flankte bonusa sahip olacaktır. Komutanlarınızı dağıtırken yine bu özelliklere dikkat etmeli ve orta flankin yenik düşmemesini sağlayacak derecede dağıtmalısınız.
   
   Muharebe sırasında komutanlar ölebilir. Bu yüzden bazı önemli karakterleri ölüm pahasına savaşa gönderdiğinizi unutmayın. Özellikle yöneticiniz, varisiniz veya başka önem verdiğiniz karakterleri savaşa sunarken dikkatli düşünün.
   
   Savaş sırasında komutanın ölmesi tamamen simulasyon içindeki şans yüzdelerine bağlıdır, önceden engelleyebileceğiniz bir şey değil. Savaş sırasında rakip komutanı öldürdüğünüzde o flankte büyük ihtimal kazandınız demektir çünkü bu olay büyük bir moral kaybına yol açar, komutanınız ölürse büyük ihtimal flanki kaybettiniz demektir. Orta flankteki komutanın ölmesi ise felaket yakın demektir.
   
   
3. Başka bir etken ise savaştığınız arazidir. Arazi duruma göre savunana olumlu etkiler sağlarken, saldırana ise olumsuz etkiler sağlayabilir. Savaşırken nehir geçmek, kıta değiştirmek ve gemiden karaya ayak basma ordunuza olumsuz etki yapacaktır. Savaş sırasında bu hareketlerde bulunmamaya özen gösterin. Özellikle ordu gücünün yakın olduğu hallerde, önce nehirin karşısında savaşma ihtimalinizin olmayacağı bir toprağa gidip nehri geçtikten sonra aynı koy hizasında yürüyerek savaşmanız hayati bir önem taşır. Aynı şekilde ordunuzu gemiden indirirken de düşmansız bir toprağa veya yakın bir tarihte üzerine düşman gelmeyecek bir toğrağa ayak basmaya dikkat edin.
   Kıta değiştirmesi oyunda kırmızı kesik çizgilerle birbirine bağlanan 2 toprakta hareket etme ile olur. Bu şekilde toprak değiştirirken de düşmanla karşılaşmak ordunuzu gafil avlayacaktır.
   
   Savunurken ise dağ veya tepe özelliği olan bir toprakta düşmanın gelmesini beklerseniz savunurken askerleriniz daha iyi savaşacaktır. Bu da iyi bir komutanla birleştiği zaman asker sayısı farkını hiçe sayacak bir etken olabilir.
   
   
4. Ordularınızın morali muharebenin süresini lehinize uzatacağından dolayı her zaman muharebeye fazla moralle girmek gerekir. Özelikle orduları yeni çıkardığınız zaman, ordu kiraladığınız zaman veya daha önceki bir muharebeyi kaybetmiş olan ordunuzun geri çekilmesi sona erdiği zaman göreceksiniz ki ordunuzun morali düşük olacaktır. Moral kutusunda ne kadar fazla yeşil o kadar iyi. Eğer moraliniz düşükse moral artana kadar muharebeden kaçınmanız yararınıza olacaktır.
   
   
5. Muharebeye başlamış bir orduya başka toprağa gitmesi komutu verirseniz bu geri çekilme komutu olacak ve ordunuz en az zararla geri çekilmeye çalışacaktır. Bunun faydası haritada düşmana yakalandığınızda devasa kayıplar vermeden geri kaçma şansınızın olmasıdır. Fakat dikkat, rahatça kazanabileceğiniz bir savaşta da yanlışlıkla başka toprağa basarak hem adam kaybedebilir hem de savaş puanında geri düşebilirsiniz.

Bu bilgiler göz önünde bulundurulursa her zaman flankleriniz arasındaki dengeyi sağlayın, her zaman komutanlarınızı yetenekli tutun, savaşırken arazilere çok dikkat ederek hareket edin (sonuçta hızlıca savaşmak için dezavantajlı savaşmak istemezsiniz) ve ordunuzu kaliteli tutun. Orduda ne kadar ağır zırhlı birim olursa o kadar güçlü olur.

Ordu tiplerini flanklere eşit dağıtın. Yani piyadeler de , atlılar da, okçular da eşit olursa genel olarak tüm flanklerde aynı savunma veya saldırı etkiliğini gösterebilirsiniz.

Yetenekli Komutan bulmak

Her zaman sarayınızda yetenekli komutanlar veya marshall yeteneği yüksek insanlar bulunmayabilir. Savaşa 7,8 veya en iyi ihtimalle 12 marshall yetenekli komutanlarla girmek istemiyorsanız:

1. Intrigue sekmesinden "Promote Commander" yaparak.
   
2. Sağ alt haritanın altında kişi arama sekmesinden "Erkek", "Invite to Court"'u "Yes" olan kişileri marshall yeteneklerine göre dizerek ücretsiz olarak da sarayınıza komutan çağırabilirsiniz.

Intrigue sekmesinden çağıracağınız komutanlar her zaman yetenekli olmayabilirler, ve bazen de prestij veya para harcamak istemeyebilirsiniz. Bu gibi hallerde 2. seçeneği kullanmanızda yarar var.

Kuşatma, ordunuzun düşman bir toprak üzerinde belli bir süreyle beklemesi sonucu başlar. Toprağa tıkladığınızda kuşatma bölmesinde bu sürenin ne kadar olabileceğini görebilirsiniz.

Kuşatmada da muharebe gibi 2 tür kazanma şansınız var ya orduyu yok etmek ya da morali sıfırlamak. Genelde hem muharebe hem de kuşatma moralin sıfırlanması ile kazanılır.

Kuşatmaya başlanması için öncelikle kuşatan ordunuzun düşman garnizonundan fazla olması gerekir. Eğer garnizondan az ordunuz varsa asker üzerinde çıkan kırmızı ünlem size bunu bildirir ve orada beklemeniz size hiçbir fayda sağlamaz. Ordunuz garnizondan 1 asker bile fazla olursa o zaman kuşatma başlar fakat garnizonla ordunun bu kadar yakın sayılarda olması risklidir, çünkü kuşatma sırasında hem saldıran hem de savunan kesim çarpışmadan bekleseler bile adam kaybedeceklerdir. Adam kaybederek garnizondan düşük asker sayısına sahip olduğunuzda kuşatma için harcadığınız vakit boşa gidecektir. Kuşatma sırasında beklerken bazen savunmadakiler baskın için dışarı çıkabilir, bazen kuşatmacı kapmlarına sızmaya çalışabilir bazense saldıranlar küçük baskın denemelerinde bulunabilir. Bunların başarılı veya başarısız olması size gelen haberler arasında bildirilir. Başarılı olan baskın karşı tarafın ordu sayısını ve moralini düşürür, başarısız olan baskın ise baskın yapan tarafın moral ve askerini düşürür.

Kuşatma sırasında garnizonun asker sayısı, hem fortification level (sur seviyesi) hem de o topraktaki yetiştirilen asker sayısının toplamına eşittir. Eğer o topraktaki askerler yönetici tarafından çıkarılmış ve sefer haritasında ise o zaman sadece sur seviyesine göre belirlenen asker sayısı garnizonda bulunacaktır. Bu yüzden özellikle oyunun başlarında bazı düşmanlarınızın ordularını toplamalarına izin vermeniz yararınıza olacaktır ki bu şekilde topraklarını kuşatabilin.

Kuşatmadayken kaleye saldırmak yerine kuşatmayı sürdürerek garnizonun moralini azaltıp teslim olmalarını sağlayabilirsiniz. 12 günde 1 garnizonun morali kuşatma panelinde moral sekmesinin üzerinde yazan oran kadar düşecek ve 0a geldiği zaman ise fethedilecektir. Saldıran ordu sayınız garnizondan az ise kuşatma başlamadığından garnizon morali de düşmeyecektir.

Assault (Taaruz)

Kuşatma sırasındayken savunmanın pes etmesini beklemek yerine taaruz ederek de kaleye saldırabilirsiniz. Fakat saldırmak orduya hem moral hem de asker sayısı olarka büyük kayıplar vermesine sebep olacaktır. Özellikle kalelere sadece aşırı fazla sayıda ordu üstünlüğünüzün olduğu zaman saldırmanızı öneririm. Aksi halde kuşatmaya devam edemeyecek derecede az askeriniz kalabilir.

Kuşatma savaşlarında ağır piyade, mızrakçılar, ağır süvariler gibi zırhlı birimler daha iyi savaşırken hafif birimler daha kötü savaşacaktır. Bu yüzden kabile kalelerine saldırırken eğer ağır piyade askeriniz çoğunlukta ise saldırmanız fethi hızlandıracak ve size zaman kazandıracaktır. Ayrıca şehir veya kilise gibi yapılar da kalelere göre daha güçsüz surlara sahip olduğundan dolayı buralar da saldırmak size vakit kazandıracaktır.

Sur seviyesi 6'nın üzerinde olan kalelere saldırılamaz, bu kaleleri kuşatarak ve morali bitirerek alabilirsiniz. Eğer oyuna 769 yılından başlıyorsanız bu seviyede sadece İstanbul şehri vardır.

Oyunun başlarında eğer ordunuz ağır zırhlılar çoğunluktaysa hafif zırhlı savunmacılara (kabile, şehir orduları) karşı saldırarak kaleyi fethedebilirsiniz. Aynı şekilde ordunuz savunmacıların sayısından bir hayli fazlaysa ve zarar görmeyecek derecede ise yine saldırarak fethedebilirsiniz. Fakat tavsiyem oyun başlarında moralin bitmesini bekleyerek almanız ve kuşatmayı minimum kayıpla tamamlamanızdır.

Zaten oyunun ilerleyen evrelerinde kuşatmalar çok uzun sürecek, ordularınızın sayısı devasa boyutlara ulaşacağından beklemenin daha uzun süreceğini gördüğünüz zaman saldırarak fethetmeye de başlayabilirsiniz.

Kuşatmayla ilgili bilmeniz gerek son önemli detay toprağa ilk ayak basan kişinin kuşatmacı olacağıdır. Doğal olarak moralin sıfıra inmesiyle fethedilen toprak da ilk ayak basan orduya geçecektir. Ordunuz garnizondan az olup kuşatmaya başlamasanız bile sonradan size katılan müttefik bir orduyla toplamınız garnizonu geçerse ve kuşatma kazanılırsa yine toprak size ait olur.

Ayrıca toprağa ilk basan kişi kuşatmayı da yönetir. Yani kuşatma süresince kaleye saldırılıp saldırılmayacağına da ilk ayak basan karar verir. Başkalarının kuşatmada bulunduğu bir toprağa girdiğinizde o kuşatmaya katılmış sayılırsınız ve kuşatma lideri eğer saldırı emri verirse sizin de askerleriniz bu saldırıya katılır ve doğal olarak da bir kısmı saldırırken ölür. Bu gibi detaylara dikkat edin.

Son olarak kuşatma sırasındayken ne kadar fazla ordunuz olursa garnizonun morali o kadar fazla düşer. Sur seviyesi düşük olan yerlerde (şehir, kilise, kabile) de moral fazla düşer. Kuşatan kişiye sonradan katılan ordular da (ilk ayak basan dışında sonrada gelen müttefikler örneğin) kuşatan sayısına dahil olur.




Rehberimi okuduğunuz için teşekkürler.
Öneri veya sorularınıza açığım.